چطور واکسن ویروس کرونا، در مرحله "آزمایش بالینی" برای تزریق فوری به میلیون ها نفر تایید شده است؟ در پاسخ دکتر گاگاندیپ کانگ، یکی از متخصصان شناخته شده واکسن در هند می گوید: "نمی دانم. یا آزمایش بالینی انجام می‌شود و یا نه."
آزمایش‌های بالینی روندی سه مرحله‌ای هستند که واکنش سیستم ایمنی بدن و عوارض احتمالی واکسن را مشخص می‌کنند.
یکشنبه، سوم ژانویه، سازمان نظارت داروی هند، واکسن کرونای تولید داخل این کشور را تایید کرد. تایید اضطراری "کووکسین" در حالی انجام می‌شود که این واکسن هنوز تمام مراحل آزمایشی را تکمیل نکرده است. شرکت باهارات بایوتک، تولیدکننده این واکسن مورد حمایت دولت است. این شرکت سابقه ای ۲۴ ساله در تولید واکسن دارد. باهارات بایوتک تا کنون ۱۶ واکسن به بازار ارائه کرده است و تولیداتش را به ۱۲۳ کشور صادر می‌کند.
یک مقام نظارت بر داروی هند می‌گوید: "این واکسن، در مرحله آزمایش بالینی، برای پیشگیری و استفاده محدود در مواقع اضطراری، به خصوص برای مقابله با انواع جهش یافته ویروس کرونا تایید شده است." این سازمان، علاوه بر کووکسین، واکسن آسترازنیکا-آکسفورد را که در هند تولید می‌شود برای مصرف عموم تایید کرده است.
تایید کووکسین در حالی صورت می‌گیرد که فاز سوم و کلیدی آزمایش بالینی آن هنوز تکمیل نشده است. در فاز سوم، واکسن روی هزاران داوطلب آزمایش می‌شود تا ایمنی و میزان اثربخشی آن مشخص شود.
مقامات هند اطمینان داده‌اند که این واکسن بی‌خطر است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. با این حال بیشتر دانشمندان و متخصصان از این اقدام دولت ابراز نگرانی کرده‌اند.
شرکت باهارات بایوتک می‌گوید تا کنون ۲۰ میلیون دوز کووکسین تولید کرده است و قصد دارد تا پایان سال میلادی ۷۰۰ میلیون دوز دیگر هم تولید کند. دکتر کریشنا الا، مدیرکل این شرکت گفته: "واکسن ما ۲۰۰ ٪ ایمن است."
دکتر الا از تایید پیش از موعد کووکسین دفاع کرده و می‌گوید: با توجه به قوانین آزمایش‌های بالینی در هند، می‌توان بعد از پایان فاز دوم آزمایش و برای مقابله با بیماری‌های خطرناک در کشور، از داروی جدید استفاده کرد. او افزود: "کووکسین از ویروس کرونای غیر فعال تهیه شده که یکی از روش‌های قابل اطمینان و تصویب شده در تولید واکسن‌ها است."
دکتر الا در ادامه می‌گوید: "تحقیقات انجام شده روی موش و میمون نشان می‌دهد که کووکسین از بدن در برابر عفونت محافظت می‌کند. در حال حاضر و در فاز سوم آزمایش، نزدیک به ۲۴ هزار داوطلب، کووکسین را دریافت کرده‌اند و آمار دقیق اثربخشی واکسن تا ماه بعد، فوریه، اعلام می شود. "
با این حال دانشمندان همچنان نگرانند. دکتر شهید جمیل، ویروس شناس می‌گوید: "از آن جایی که هیچ داده‌ای از فاز سوم آزمایش در دست نیست، نمی‌دانیم که واکسن تا چه حد موثر است. با توجه به فاز دوم آزمایش، می‌دانیم که بی‌خطر است. اما اگر این واکسن با اثر بخشی نامشخص را توزیع کنیم و بعدتر بفهمیم که تنها ۵۰ % موثر بوده چه؟ تکلیف افرادی که واکسن را دریافت کرده‌اند چه می‌شود؟"
هنوز مشخص نیست منظور مقامات از اینکه واکسن در "مرحله آزمایش بالینی" تزریق می‌شود چه بوده است. در آزمایش‌های معمول، داوطلبان از اینکه واکسن اصلی یا دارونما دریافت می‌کنند بی خبرند و بسیاری از آنها به دلیل سابقه بیماری از شرکت در آزمایش کنار گذاشته می‌شوند.
دکتر الا می‌گوید شرکتش افرادی را که کووکسین دریافت می‌کنند زیر نظر می‌گیرد. این اطلاعات احتمالا در ادامه به محاسبات برنامه واکسیناسیون اضافه می‌شود.
در این صورت آیا قرار است بعد از تایید واکسن و ارائه آن به بازار، کووکسین به عنوان بخشی از تحقیقات، در فاز چهارم آزمایش‌های بالینی به مردم تزریق شود؟ دکتر الا می‌گوید: "ما به زمان نیاز داریم تا کل قضیه مشخص شود. نمی‌دانیم که حالا به عنوان یک مرحله آزمایشی تلقی خواهد شد یا نه." اما این همه ماجرا نیست.
یک عضو ارشد نیروی فدرال کووید ۱۹ از کووکسین به عنوان یک "واکسن یدکی" در صورت افزایش دوباره مبتلایان به ویروس کرونا یاد کرد. این موجب نگرانی بیشتر گروهی از متخصصان همه گیرشناسی شده است. یکی از این متخصصان می‌گوید: "آیا این به این معنی است که قرار است در موج بعدی شیوع ویروس کرونا، به گروهی از مردم واکسنی با اثربخشی نامشخص تزریق شود؟"
با این وجود پروفسور پل گریفین، متخصص بیماری های عفونی از دانشگاه کوئینزلند می‌گوید استفاده از واکسنی بدون تکمیل آزمایش‌های بالینی، در شرایط اضطراری، چندان غیرمعمول نیست. این روش معمولا در شرایطی به کار می‌رود که داده‌های مراحل قبلی آزمایش، ایمنی و اثربخشی واکسن را نشان دهند.
هند با بیش از ۱۰ میلیون مورد ابتلا، بعد از ایالات متحده بیشترین تعداد مبتلایان به ویروس کرونا را ثبت کرده است. شیوع بیماری کووید ۱۹ به اقتصاد این کشور نیز ضربه زده است. هند تصمیم دارد از ماه ژانویه تا ژوئیه، ۳۰۰ میلیون نفر را واکسینه کند. این در حالی است که اخیرا شمار مبتلایان در هند کاهش چشمگیری داشته. باهارات بایوتک، یکی از شناخته شده ترین تولید کنندگان واکسن است که پیش از این، در ۲۰ کشور جهان روی بیش از ۷۰۰ هزار داوطلب آزمایش های بالینی انجام داده است.
پس عجله هند برای چیست؟ چرا این کشور چند هفته دیگر برای تکمیل آزمایش‌ها صبر نمی‌کند تا واکسنی را با اثربخشی مشخص تایید کند؟
شاشی تارور، یک نماینده و سیاستمدار حزب مخالف، دولت فعلی هند را مقصر می‌داند. او می‌گوید دولت نخست وزیر نارندرا مودی در تلاش است هند را مستقل نشان دهد و از تولید واکسن داخلی به عنوان شعاری ملی استفاده می‌کند. گروهی دیگر عدم شفافیت در گفته‌های مقامات ناظر و ارتباط ضعیف با علم را نیز در وضعیت پیش آمده دخیل می‌دانند.
هند در تولید واکسن کارنامه‌ای قوی دارد. ۶۰ درصد از واکسن‌های جهان در این کشور تولید می‌شود. هند همچنین بزرگترین برنامه ایمن سازی را در دنیا دارد. هر سال ۵۵ میلیون نوزاد و زن باردار، برای مقابله با ده‌ها بیماری، حدود ۳۹۰ میلیون دوز واکسن رایگان دریافت می‌کنند.
با افزایش انواع جهش یافته ویروس کرونا، نیاز به واکسن‌های متعدد برای پیشگیری و همچنین درمان مبتلایان به کووید ۱۹ بیشتر می‌شود.
مدیرکل موسسه بهداشت عمومی هند می‌گوید: "تایید همه واکسن ها باید بر اساس مدارک کافی از ایمنی و اثربخشی آنها باشد. در این رابطه، شفافیت در مقدار دوزهای آزمایش شده و تایید شده و زمانبندی تزریق دوزها نیز مهم است." او در ادامه افزود: "باید برای حفظ منافع علم و اطمینان عموم، به همه نگرانی‌های مرتبط با هر واکسن رسیدگی شود. اگر به سلاحی که در دسترسمان قرار می‌گیرد شک کنیم، در این مبارزه نمی‌توانیم پیروز شویم."
https://www.bbc.com/persian/world-features-55586791